Η έναρξη της περιόδου θέρμανσης στην Ελλάδα οριοθετείται κάθε χρονιά από την αρχή και το τέλος της διάθεσης πετρελαίου θέρμανσης, γιατί – ακόμα – οι περισσότερες οικίες στην χώρα μας θερμαίνονται με λέβητα πετρελαίου. Τα τελευταία χρόνια, όμως, και ειδικά μέσα στην κρίση, ο βασιλιάς της θέρμανσης εκθρονίστηκε. Οι επιλογές πλέον είναι ποικίλες: οι αντλίες θερμότητας, οι λέβητες βιομάζας, οι θερμοπομποί και γενικά η ηλεκτρική θέρμανση, τα κλιματιστικά, αλλά την θέση του βασιλιά της θέρμανσης πλέον την κατέχει ο επιτοίχιος λέβητας αερίου.
Ο επιτοίχιος, ή κατά παραφθορά επίτοιχος, λέβητας φυσικού αερίου ή υγραερίου για την θέρμανση και την παραγωγή ζεστού νερού χρήσης μονοκατοικιών και διαμερισμάτων στην ουσία δεν είναι λέβητας! Για την ακρίβεια δεν είναι μόνο λέβητας. Είναι ένα πλήρες λεβητοστάσιο, το οποίο παλιά θα καταλάμβανε ένα δωμάτιο περίπου 10 τετραγωνικών μέτρων, θα είχε θόρυβο, μυρωδιά και ακαταστασία, συμπυκνωμένο σε ένα μηχάνημα μικρότερο από ένα ντουλάπι κουζίνας, συνήθως τοποθετημένο έξω στο μπαλκόνι. Τι σημαίνει το γεγονός ότι είναι ένα πλήρες λεβητοστάσιο; Σημαίνει ότι πρακτικά δεν χρειάζεται να δαπανήσουμε ούτε περαιτέρω χρήματα, ούτε περαιτέρω χώρο, πέραν του ήδη υπάρχοντος κυκλώματος θέρμανσης και των δικτύων αερίου και ζεστού νερού χρήσης.
Σήμερα στην Ελλάδα πωλούνται περίπου 6 φορές περισσότεροι επιτοίχιοι λέβητες αερίου από ό,τι λέβητες πετρελαίου ή αντλίες θερμότητας. Πως έφτασε, όμως, ο επιτοίχιος λέβητας αερίου να αποτελεί την νούμερο ένα επιλογή για τα ελληνικά νοικοκυριά που αναζητούν σύστημα θέρμανσης;
Παρότι ο επίτοιχος λέβητας αερίου συνήθως λειτουργεί και με υγραέριο, η αποθήκευση του υγραερίου πολλές φορές αποτελεί ανυπέρβλητο εμπόδιο και το κόστος του υγραερίου δεν είναι τόσο δελεαστικό, όταν πρόκειται για φιάλες. Για αυτούς τους λόγους περίπου το 95% των επίτοιχων λεβήτων αερίου λειτουργούν με φυσικό αέριο. Κατά συνέπεια η εξάπλωση των δικτύων φυσικού αερίου αποτέλεσε πολύ σημαντικό παράγοντα στην επικράτηση του λέβητα αερίου. Να σημειώσουμε εδώ ότι η εν λόγω εξάπλωση καθυστέρησε πάρα πολύ στην χώρα μας, όπου μόνο 10-12 μεγάλες πόλεις έχουν τέτοια δίκτυα, και σίγουρα καθυστέρησε και καθυστερεί ακόμα πολύ στην Αθήνα, που παρά την υπερεκατονταετή παράδοση που είχε με το αέριο, έχει μείνει αρκετά πίσω στην αεριοδότηση.
Πέρα από το φυσικό αέριο, το οποίο έχει, ειδικά σήμερα, πολύ καλή σχέση απόδοσης – τιμής, ακόμα μεγαλύτερη σημασία για το κόστος θέρμανσης έχει η αποδοτικότητα του ίδιου του επιτοίχιου λέβητα φυσικού αερίου. Όλοι οι επιτοίχιοι λέβητες που διατίθενται σήμερα νόμιμα στην Ελλάδα, όπως και στα υπόλοιπα κράτη μέλη της Ε.Ε. είναι λέβητες συμπύκνωσης. Οι συμβατικοί – μη συμπύκνωσης – λέβητες έχουν καταργηθεί στην Ε.Ε. από τον Σεπτέμβριο του 2015. Ένας λέβητας συμπύκνωσης κατεβάζει τόσο πολύ την θερμοκρασία των καυσαερίων του, που οι υδρατμοί των καυσαερίων συμπυκνώνονται. Με αυτό τον τρόπο, κερδίζει την θερμότητα συμπύκνωσης (η αντίθετη διαδικασία από την ατμοποίηση, για την οποία δαπανάμε θερμότητα), την οποία διοχετεύει στο κύκλωμα της θέρμανσης. Ένας λέβητας συμπύκνωσης είναι κατά μέσο όρο 15% πιο αποδοτικός από έναν συμβατικό λέβητα, λόγω της συμπύκνωσης.
Η οικονομία, όμως, που κάνει ένας λέβητας συμπύκνωσης σε σχέση με έναν παλαιό συμβατικό μαντεμένιο ή χαλύβδινο λέβητα με καυστήρα πετρελαίου ή αερίου, σαν κι’ αυτούς που έχουν τα περισσότερα σπίτια ή πολυκατοικίες στην Ελλάδα, δεν σταματάει μόνο στο 15%. Για την ακρίβεια η οικονομία πάει πολύ πιο μακριά από το 15%. Ο τρόπος λειτουργίας ενός συμβατικού μονοβάθμιου λέβητα με καυστήρα, είτε είναι πετρελαίου είτε αερίου τον καταδικάζει σε έναν ετήσιο βαθμό απόδοσης κατά περίπου 20% χαμηλότερο από τον στιγμιαίο βαθμό απόδοσης που μπορούμε να μετρήσουμε στο πλήρες φορτίο. Ακόμα χειρότερα είναι τα πράγματα για ένα υπερδιαστασιολογημένο λέβητα. Εκ πείρας μπορούμε να σας πούμε ότι αν ο λέβητας σας είναι εγκατεστημένος πριν από το 2010 υπάρχει πιθανότητα 98% να είναι υπερδιαστασιολογημένος και μάλιστα κατά πολύ. Η επιλογή χωρίς λόγο μεγάλων λεβήτων ήταν – και παραμένει – ένα από τα αγαπημένα μας εθνικά σπορ. Τι σημαίνει όμως η υπερδιαστασιολόγηση για έναν παλαιό, συμβατικό λέβητα; Σημαίνει μία πολύ σημαντική περαιτέρω πτώση του ετήσιου βαθμού απόδοσής κατά έως και 40%.
Αν αθροίσουμε όλες τις μειώσεις στον ετήσιο βαθμό απόδοσης ενός παλαιού συμβατικού λέβητα φτάνουμε σε μία τερατώδη διαφορά μεταξύ της κατανάλωσης καυσίμου του παλαιού συμβατικού από τον επίτοιχο λέβητα συμπύκνωσης, η οποία φτάνει το 50% (κάτω από την κατανάλωση του παλαιού). Αυτό σημαίνει ότι αν έχετε έναν παλαιό λέβητα αερίου μπορείτε άνετα να περιμένετε μείωση του κόστους στο μισό με τον νέο λέβητα αερίου συμπύκνωσης. Αν, δε είχατε λέβητα πετρελαίου, τότε η μείωση του κόστους μπορεί να φτάσει και το 70%! (βλέπε και ecoTEC PLUS της Vaillant)
Ένα μεγάλο λάθος που γίνεται όταν μία πολυκατοικία αλλάζει το καύσιμο από πετρέλαιο σε αέριο είναι να διατηρείται ο υπάρχων λέβητας πετρελαίου και να τοποθετείται ένας νέος καυστήρας αερίου. Η διαφορά του νέου κόστους θέρμανσης σε σχέση με αυτό που θα είχατε με έναν λέβητα συμπύκνωσης είναι, όπως αναφέρθηκε στην προηγούμενη παράγραφο, περίπου 50% κάτω! Πέραν αυτού η αντικατάσταση του καυστήρα είναι παράνομη, γεγονός που πολλές φορές παραβλέπεται.
Τα πλεονεκτήματα του επιτοίχιου λέβητα δεν σταματάνε στην αποδοτικότητα της λειτουργίας θέρμανσης. Οι συντριπτικά περισσότεροι επιτοίχιοι λέβητες αερίου που πωλούνται στην Ελλάδα είναι με άμεση παραγωγή ζεστού νερού χρήσης. Ναι, σε αυτό το μικρό ντουλαπάκι χωράει να παραχθεί και το ζεστό νερό για όλη σας την οικογένεια. Φυσικά δεν αποθηκεύεται, αλλά παράγεται την ώρα που το ζητάμε στην κατανάλωση. Αυτό είναι ένα ακόμα πλεονέκτημα του επιτοίχιου λέβητα, αφού δεν αποθηκεύει ζεστό νερό που κρυώνει σιγά σιγά, με αποτέλεσμα να έχει πολύ μικρότερο κόστος παραγωγής ζεστού νερού χρήσης από όλα τα υπόλοιπα συστήματα. Ο χώρος που δεσμεύεται για το σύστημα παραγωγής νερού χρήσης στην περίπτωση του επιτοίχιου λέβητα είναι σχεδόν μηδενικός, η συνεργασία του δε με οποιονδήποτε υπάρχοντα ηλιακό θερμοσίφωνα είναι υποδειγματική. (βλέπε και ecoTEC PURE της Vaillant)
Παρά την τόσο καλή του απόδοση, ο επιτοίχιος λέβητας αερίου συμπύκνωσης δεν είναι το πιο αποδοτικό σύστημα θέρμανσης. Τον τίτλο αυτό, έστω με οριακή διαφορά από τον λέβητα αερίου συμπύκνωσης, τον κατέχει μία αποδοτική αντλία θερμότητας (όπως η aroTHERM της Vaillant). Ο επιτοίχιος λέβητας αερίου (όπως ο ecoTEC PRO της Vaillant) περιορίζεται στην δεύτερη θέση των πιο αποδοτικών συστημάτων, αλλά έχοντας ένα πολύ μικρότερο κόστος κτήσης και καταλαμβάνοντας πολύ λιγότερο χώρο, δικαίως έχει επικρατήσει στις καρδιές και τα μπαλκόνια των Ελλήνων.
